De Syrisch-orthodoxe kerk is de erfgenaam van de in Antiochië door St. Petrus gestichte kerk. Petrus, één van de twaalf apostelen van Jezus Christus, wordt beschouwd als de eerste patriarch onder het patriarchaat van Antiochië. Het zijn de woorden van Jezus in het Evangelie:

Jij bent Petrus, de rots waarop ik mijn kerk zal bouwen
– Mattheüs 16:18

waardoor de Syrische kerk bestempeld kan worden als de eerste, heilige, universele en apostolische Kerk van het christendom.

Omdat de kerkgemeente uit Syrisch sprekende christenen bestond, heette de kerk de Syrische Kerk.
De kerk in Syrië viel uiteen in een deel dat de kerk van Constantinopel trouw bleef en werden “Oost-Syrisch” of “Nestoriaans” genoemd naar Nestorius, de patriarch van Constantinopel. Een ander deel bleef het patriarchaat van Antiochië trouw en werden “West-Syrisch” of “Jacobieten” genoemd, naar St. Jacobus Baradeus (Mor Yakub Burd’ono). De volgelingen van deze laatste heten thans: Syrisch-orthodoxen.

Verdeeldheid binnen de Syrische Kerk

De Syrische kerk nam de uitspraken van de drie eerste oecumenische Concilies aan:

  1. Nicea in 325: Tegen het Arianisme; De definitie van Christus’ Godheid, gelijk aan en één met de Vader. (Arius loochende de Godheid van Christus).
  2. Constantinopel in 381: Hier werd de goddelijkheid van de Heilige Geest erkend in tegenstelling tot wat Macedonius, bisschop van Constantinopel beweerde.
  3. Efeze in 431: De bewering van Nestorius, dat Jezus God en mens afzonderlijk is, werd weerlegd en het werd bevestigd dat Jezus Godmens is. Tevens werd bevestigd dat de Heilige Maagd Maria, de Moeder van Jezus de Godmens is, en niet de Moeder van de mens alleen. Hiermee werd het dogma “Theotokos” (Yoldath Aloho) gesteld en splitste de kerk zich in Oost en West.

De Kerk verwierp het Concilie van Chalcedon in 451. Chalcedon deed uitspraak omtrent de “tweenaturenleer” en veroordeelde daarmee de leer van Eutyches, wat inhield dat Christus slechts één goddelijke natuur had. De uitspraak van Chalcedon omtrent de tweenaturenleer, hield in dat Jezus een goddelijke en menselijke natuur had. De Kerk van Antiochië kon zich echter niet vinden in de formulering van Chalcedon, omdat het zou neerkomen op de leer van Nestorius. Zij hielden zich vast aan de eenheid van Christus. Om deze reden werden zij door hun tegenstanders “monofysiet” (één natuur) genoemd. Zelf verwerpt de Kerk het monofysitisme (en dus ook de leer van Eutyches) en is dan ook een aanhanger van het miofysitisme. Dit houdt in dat de twee naturen van Christus (de goddelijke en de menselijke) zijn samengegaan in één godmenselijke natuur. Deze afscheiding ligt aan de basis van het ontstaan van de Syrisch-orthodoxe Kerk.

Huidige situatie

De huidige patriarch (sinds 2014) is Z.H. Mor Ignatius Aphrem II. Hij wordt beschouwd als de 123e in de apostolische successie. Hij heeft zijn zetel in Damascus. De Kerk heeft ongeveer 30 aartsbisdommen wereldwijd.

Het aartsbisdom van Nederland staat onder de kerkelijke leiding van Z.E. Mor Polycarpus Augin Aydin. Zijn zetel is gevestigd het dorpje Glane in Twente.
Nederland heeft negen parochies, waarvan zes in Twente en twee in Amsterdam en één in Badhoevendorp.

De Syrisch-orthodoxe kerk telt wereldwijd ca. 500.000 leden, waarvan in Nederland ca. 18.000. Inclusief de Indiase gelovigen, telt de Syrisch-orthodoxe kerk ca. 2,5 miljoen gelovigen.